چهارمين جلسه بهمن 89 «احترام به والدين»

موضوع: گناهان کبیره (ترک احترام به والدین)

رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَن دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَارًا ﴿سوره نوح آیه 28﴾
پروردگارا بر من و پدر و مادرم و هر مؤمنى كه در سرايم درآيد و بر مردان و زنان با ايمان ببخشاى و جز بر هلاكت‏ستمگران ميفزاى (28)

وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ ﴿سوره لقمان آیه 14﴾
و انسان را در باره پدر و مادرش سفارش كرديم مادرش به او باردار شد سستى بر روى سستى و از شير باز گرفتنش در دو سال است [آرى به او سفارش كرديم] كه شكرگزار من و پدر و مادرت باش كه بازگشت [همه] به سوى من است (14)
این آیه انسان را به شکر گزاری نسبت به خداوند و پدر و مادر سفارش می کند و این خود نشان دهنده ان است که احترام به والدین امری بسیار مهم و با اهمییت است تا آنجایی که خداوند احترام به پدر و مادر را در کنار شکر گزاریش آورده و در واقع از این آیه می توان نتیجه گرفت که احترام به والدین ، احترام به خداوند و بی احترامی نسبت به والدین همان بی حرمتی به خداوند است.
وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا ﴿سوره اسراء آیه 23﴾
و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستيد و به پدر و مادر [خود] احسان كنيد اگر يكى از آن دو يا هر دو در كنار تو به سالخوردگى رسيدند به آنها [حتى] اوف مگو و به آنان پرخاش مكن و با آنها سخنى شايسته بگوى (23)

احترام به پدر و مادر در نزد خداوند یکتا به حدی بالاست و حرمت دارد که خداوند این دستور را در کنار فرمان توحید و یگانه پرستی قرار داده تا به ما بفهماند این دستور تا چه حدی پر ارزش و با اهمییت است.

امام صادق(ع) در این باره می فرماید:کمترین آزردن پدر و مادر گفتن اوف به آنهاست و اگر خداوند چیزی را آسانتر و خوارتر از آن می دانست بندگان را از آن نهی می کرد.«اصول کافی جلد 4»
يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا ﴿ سوره مریم آیه 12﴾
وَحَنَانًا مِّن لَّدُنَّا وَزَكَاةً وَكَانَ تَقِيًّا ﴿ سوره مریم آیه 13﴾
وَبَرًّا بِوَالِدَيْهِ وَلَمْ يَكُن جَبَّارًا عَصِيًّا ﴿ سوره مریم آیه 14﴾
وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا ﴿ سوره مریم آیه 15﴾
و به یحی خطاب کردیم کتاب آسمانی را فرا گیر و او بلطف خاص ما به مقام نبوت رسید و از این رو که بندگی خدا و تقوا پیش گرفت و هم در حق پدر و مادر خود بسیار نیکی کرد و هرگز به احدی ستم نکرد و معصیت خدا را مرتکب نگردید سلام حق بر او باد(سوره مریم آیات 12, 13, 14, 15)

از آیات بالا می توان به ارزش بیش از حد احترام به والدین پی برد تا جایی که خداوند بر کسانی که این اخلاق نیکو را دارا می باشند سلام و درود می فرستد.
وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَوَضَعَتْهُ كُرْهًا وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ ﴿سوره احقاف آیه 15﴾
و انسان را [نسبت] به پدر و مادرش به احسان سفارش كرديم مادرش با تحمل رنج به او باردار شد و با تحمل رنج او را به دنيا آورد و باربرداشتن و از شيرگرفتن او سى ماه است تا آنگاه كه به رشد كامل خود برسد و به چهل سال برسد مى‏گويد پروردگارا بر دلم بيفكن تا نعمتى را كه به من و به پدر و مادرم ارزانى داشته‏اى سپاس گويم و كار شايسته‏اى انجام دهم كه آن را خوش دارى و فرزندانم را برايم شايسته گردان در حقيقت من به درگاه تو توبه آوردم و من از فرمان‏پذيرانم (15)

حضرت محمد (ص) می فرماید:
رنجیده خاطر نکردن پدر و مادر یعنی:
1.    به آنها خشم نگیر
2.    به آنها خیره نگاه نکن
3.    با صدای بلند حرفت را به آنها نزن
4.    در موقع حرف زدن با آنها دستت را بلند نکن
5.    جلوتر از آنها راه نرو
6.    پیش از آنکه چیزی از تو بخواهند و رنج گفتن آن را بکشند به آنها کمک کن
«اصول کافی جلد 4»

قُلْ تَعَالَوْاْ أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلاَدَكُم مِّنْ إمْلاَقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ وَلاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿سوره انعام آیه 151﴾
بگو بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده براى شما بخوانم چيزى را با او شريك قرار مدهيد و به پدر و مادر احسان كنيد و فرزندان خود را از بيم تنگدستى مكشيد ما شما و آنان را روزى مى‏رسانيم و به كارهاى زشت چه علنى آن و چه پوشيده[اش] نزديك مشويد و ن فسى را كه خدا حرام گردانيده جز بحق مكشيد اينهاست كه [خدا] شما را به [انجام دادن] آن سفارش كرده است باشد كه بينديشد (151)
خداوند درابتدای این آیه به صراحت اعلام می کند که بی حرمتی نسبت به والدین عین شرک به خداست و این نشان دهنده اهمییت والای احترام به والدین است.
خداوند در قرآن انسان را به دعا برای پدر و مادر سفارش می کند و در واقع علاوه بر نیکی به آنها دعا در حق آنها را وظیفه ای برای انسان بر می شمرد.
رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاء ﴿سوره ابراهیم آیه 40﴾
پروردگارا مرا برپادارنده نماز قرار ده و از فرزندان من نيز پروردگارا و دعاى مرا بپذير (40)
رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ ﴿سوره ابراهیم آیه 41﴾
پروردگارا روزى كه حساب برپا مى‏شود بر من و پدر و مادرم و بر مؤمنان ببخشاى (41)
دوستان عزیز خداوند در قرآن می فرماید مانند قوم یهود نباشید که تورات را می خوانند و به آن عمل نمی کنند! که اگر اینگونه رفتار کنید مانند چهار پایانی هستید که تنها باری را حمل می کنند...
بنابراین بیایید حالا که به اهمییت این موضوع پی برده ایم این دستور خدا را عملی کنیم و هرگز نسبت به والدین بی احترامی نکنیم و تا جایی که می توانیم به آنها نیکی کنیم..
مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿سوره جمعه آیه 5﴾
مثل كسانى كه [عمل به] تورات بر آنان بار شد [و بدان مكلف گرديدند] آنگاه آن را به كار نبستند همچون مثل خرى است كه كتابهايى را برپشت مى‏كشد [وه] چه زشت است وصف آن قومى كه آيات خدا را به دروغ گرفتند و خدا مردم ستمگر را راه نمى‏نمايد (5)
احسان پس از مرگ:
1-    نماز خواندن به نیابت از پدر و مادر
2-    طلب استغفار برای آنها
3-    پرداخت بدهی آنها
4-    قرائت قرآن به نیابت از آنها
5-    وفای به عهد آنها
6-    موجب دشنام آنها نشویم

احادیث و روایات :
امام صادق علیه السلام می فرماید:
مَنْ نَظَرَ الی اَبَوَیةِ نَظَرَ ماقتٍ و هُما ظالمانِ لَهُ، لَمْ یَقْبَلِ اللهُ لَهُ صلاةٌ.
هر کس به پدر و مادرش با چشم خشم آلود نگاه کند، در حالی که پدر و مادر به او ستم کرده اند، خداوند نماز چنین فرزندی را هرگز نمی پذیرد.
روزی مردی مشغول طواف بود و مادرش را نیز بر دوش گرفته بود و طواف می داد. در همان حال، چشمش به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم افتاد. عرض کرد: یا رسول الله! آیا من با این کار، حق مادرم را انجام دادم؟ پیامبر فرمود: نه، حتی یکی از ناله های او را هنگام وضع حمل جبران نکرده ای.

ائمه علیهم السلام در رعایت احترام والدین به نکته هایی توجه می فرمودند که فوق العاده برای ما آموزنده است. امام سجاد علیه السلام نسبت به مادرش بی اندازه نیکی واحسان می کرد، ولی از غذا خوردن با وی خودداری می ورزید. یاران آن حضرت، پی در پی از این موضوع جویا می شدند و می پرسیدند: شما از نیکوترین و اصیل ترین مردم هستید و نسبت به مادر بیش از همه به نیکی رفتار می کنید. پس چگونه است که از غذا خوردن با او (از یک ظرف) پرهیز دارید؟ امام علیه السلام پاسخ داد: بیم دارم به لقمه ای دست ببرم که او زودتر متوجه آن شده باشد و به همین جهت از من برنجد.
امام صادق(ع) فرمودند:
لا تملا عينيك من النظر اليهما الا برحمة و رقة، و لا ترفع صوتك فوق اصواتهما، و لا يدك فوق ايديهما، و لا تقدم قدمهما؛ (المحجة البيضاء، ج ۳، ص 438)
چشمانت را جز به مهربانى و نرمى به آنان مدوز و صدايت را از صداى آنان بلندتر مكن و دستت را بالاتر از دست آنان مبر و بر آنان پيشى مگير.

دعای انتهایی بحث:
رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَن دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَارًا ﴿سوره نوح آیه 28﴾
پروردگارا بر من و پدر و مادرم و هر مؤمنى كه در سرايم درآيد و بر مردان و زنان با ايمان ببخشاى و جز بر هلاكت‏ستمگران ميفزاى (28)

اميد است كه بتوانيم وظايفمان را در قبال والدین خود به خوبي به انجام برسانيم
آمين يا رب العالمين

آياتي كه در طول هفته بايد مطالعه كنيم
پنجشنبه: سوره لقمان آيات 12 تا 19393 (صفحه 584)
جمعه: سوره الاسراء آيات 23 تا 39 (صفحه 400)
شنبه: سوره نساء آيات 36 تا 42 (صفحه 116)
يكشنبه: سوره الانعام آيات 151 تا 157 (صفحه 206)
دوشنبه: سوره الاحقاف آيات 12 تا 17 (صفحه 719)
سه شنبه: سوره البقره آيات 80 تا 86 (صفحه 879)
چهارشنبه: سوره المومنون آيات 1 تا 16 (صفحه 483)
ثواب قرائت هديه نثار روح مطهر پیامبر اکرم حضرت محمد (ص)

این مطلب را در شبکه های اجتماعی با دیگران به اشتراک بگذارید