چهارمين جلسه دي 90 « مراحل تدبر درقرآن - خضوع و خشوع و محافظت از نماز »

اََفَلایَتَدَبَّرُونَ القُرانَ اَم عَلی قُلُوبِ اَقفا لُها
آیا در قرآن تدبّرو تأمل نمی کنند یا بر دلهاشان قفلها خورده است «سوره محمد آیه 24 »

قرآن کتابی پر محتوا و پر برکت است که علم و آگاهی به معارف و نکات آن راهی برای رسیدن به قرب خداست و کسانی این توفیق را خواهند داشت که در آیات قرآن تدبّر داشته باشند.

مهارتها و تکنیکها: (مراحل تدبّر در آیات الهی)

 

مرحله اول تدبّر:

 

شناسایی مفهوم اصلی آیه: هر آیه ای که از قرآن کریم تلاوت می کنید دارای یک هدف اصلی و ده ها هدف فرعی می باشد ، هنگام خواندن آیه باید سعی کنیم هدف اصلی آیه را شناسایی کنیم چرا که مهمترین وظیفه ما درک مقصود اصلی خداوند از نزول آیه میباشد . شناسایی هدف اصلی آیه به این صورت است که در بین کلمات هر آیه کلمه ای وجود دارد که مفهوم کل آیه وابسته به وجود آن کلمه می باشد که اگر آن کلمه را از آیه حذف کنیم آیه مفهوم دقیق و مشخصی ندارد.

مرحله دوم تدبّر:

 

مطالعه و تحقیق بر روی مفهوم اصلی آیه : ( مطالعه و تحقیق بر روی مفهوم اصلی آیه باعث می شود که درک صحیحی نسبت به دستور خداوند متعال پیدا کنیم و با جدیت و علاقه برای انجام آن قدم بر داریم.

مرحله سوم تدبّر:

 

شناسایی بهترین روش برای انجام دستور خداوند: ( برای هر یک از دستوراتی که خداوند در قرآن بیان کرده راه و روشی وجو دارد شناخت روش باعث می شود ، عملکرد ما نسبت به انجام دستورات الهی به نحو احسن باشد ، چرا که ملاک عمل کیفیت است نه کمیت .

مرحله چهارم تدبّر:

 

پایداری در انجام دستورات خداوند:  بعد از شناسایی هدف اصلی آیه و مطالعه بر روی مفهوم آن و آشنایی با راه و روش انجام آن ، عمل کردن به دستور ضروریست ، چرا که ملاک ایمان عمل است نه حرف و اگر چنین نکنیم تمام زحمات ما در تدبّر به هدر می رود ... ! برای اینکه نسبت به انجام دستورات خداوند سهل انگاری نکنیم بعد از درک هر دستور الهی این سوال را از خودتان بپرسید ( از کی شروع می کنیم؟ )

پیامبر اکرم ( ص )  می فرمایند: مجمع البیان ج 2
وای بر کسی که قرآن را در بین لبهای خود لقلقه کند و در آن تدبّر و تفکر نکند .

مراحل تدبّر در آیات الهی:

1 . مرحله اول تدبّر  :

شناسایی مفهوم اصلی آیه

2 . مرحله دوم تدبّر :

مطالعه و تحقیق بر روی مفهوم اصلی آیه

3 . مرحله سوم تدبّر :

شناسایی بهترین روش برای انجام دستور خداوند

4 . مرحله چهارم تدبّر :

پایداری در انجام دستورات خداوند( تعیین زمان )

« سوره مؤمنون آیات 1 و 2 »
قَد اَفلَحَ المُؤمِنُون (1) اَلَّذینَ هُم فی صَلاتِهِم خاشِعُون (2)
همانا اهل ایمان بفیروزی و رستگاری رسیدند (1) آنانکه در نماز خاضع و خاشع هستند(2)
رستگاری شرایط و نشانه هایی دارد، یکی از نشانه های رستگاری خواندن نمازی است که در آن خضوع و خشوع وجود داشته باشد، خضوع و خشوع در نماز یعنی توجه به کیفیت در نماز

مهارتها و تکنیکها:  (روشهایی برای محافظت از نماز اول وقت در زندگی)

1 . تنظیم زمان خواب: برای غافل نشدن از نماز صبح

2 . زمانبندی کارها با اذان

3 . مشارکت در آگاهی دادن به همدیگر برای آگاهی از زمان اذان

4 . با وضو بودن

5 . داشتن سجاده در محل کار

مهارتها و تکنیکها : ( روشهایی برای رسیدن به خضوع و خشوع در نماز )

1 . خواندن نماز در اول وقت

2 . وضوی شاداب ( دعا و فرستادن ذکر هنگام وضو )

3 . آراستگی ظاهری در نماز ( لباس تمیز ، عطر ، شانه زدن به مو ، مسواک )

4. اذان و اقامه

5 . دعا قبل از ورود به نماز ( دعاهای قرآنی ) دعای حضرت ابراهیم آیه 97 و 98 سوره انعام و سوره مؤمنون

6 . تکبیره الاحرام : می توانیم سه یا هفت مرتبه هنگام شروع نماز تکبیره الاحرام بگوییم ( تکرار تکبیره الاحرام باعث بیداری روح و حضور قلب در نماز می شود )

7 . درک مفهوم سوره حمد

8 . تنوع در انتخاب سوره های قرآنی بعد از خواندن سوره حمد.

9 . درک مفهوم ارکان نماز (قیام ، رکوع ، سجده ، تشهد ، سلام  )

10 . شمرده ، شمرده و آرام خواندن نماز

11 . توجه به قنوت در نماز

12 . مکث هنگام قرائت ( هنگام خواندن نماز در ذهنت از خودت بپرس جلوی چه کسی ایستاده ای )

13 . ذکر و تسبیحات بعد از نماز

14 . سجده شکر

15 . دعا

16 . خواندن قرآن

درس هایی که از تدبّر در آیات ، در این هفته گرفتیم:

نماز اول وقت یکی از امتحانات خداوند از ما بندگان است، در این امتحان میزان علاقه یا اکراه ما در عبادت محک می خورد، ضمن اینکه نماز اول وقت یکی از نشانه های احترام به خداوند است. یادمان باشد هر بار که صدای اذان را می شنویم، خداوند ما را به بندگی خود دعوت می‌کند، پس خردمند کسی است که با شوق و علاقه آن را اجابت کند.

رسول خدا (ص ) می فرمایند : بحارالانوار ج 82
بهترین کارها در نزد خدا نماز اول وقت است ، فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به تأخیر انداختن آن مثل فضیلت آخرت بر دنیاست .
* پیامبر اکرم ( ص ) : مجمع البیان ج 2
وای بر کسی که قرآن را در بین لبهای خود لقلقه کند و در آن تدبرّ و تفکر نکند .
* امام موسی کاظم ( ع ) : تحف العقول ص 455
بـهترین چیزی که بنده بعد از شناخت خدا به وسیله آن به درگاه الـهی تـقرب پیدا می کند ، نماز است .
* پـیـامـبـر اکـرم ( ص ) : بحارالانوار ج 83
کسی که نماز را از اول وقتش تأخیر بیندازد ، (فردای قیامت ) به شفاعت من نخواهد رسید .
* امـام عـلـی ( ع ) : اصول کافی ج 2
هر کس دو رکعت نماز بخواند و بداند چه می گوید ، از نماز فارغ می شود ، در حالی که میان او و میان خدای عز وجل گناهی نیست .
* پیامبر اکرم  ( ص ): الخواطر ج 1
همت مؤمن در نماز و روزه و عبادت است و همت منافق در خوردن و نوشیدن ، مانند حیوانات .
* امـام صادق ( ع ): بحارالانوار ج 82
فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به تأخیر انداختن آن ، مثل فضیلت آخرت بر دنیاست .
* امام علی  ( ع ) : نهج البلاغه خطبه 167
خدا را ! خدا را ! درباره قرآن ، مبادا دیگران با عمل به آن ، بر شما پیشی گیرند .

1 : سـوره ص آیـات  28 تا 35( صفحه 649 )
2 : سـوره مائده آیـات 6  تا 11 ( صفحه  150 )
3 : سـوره المؤمنون آیـات  1 تا  11 ( صفحه 483 )
4 : سـوره النور آیـات  36 تا 42 ( صفحه 502 )
5 : سـوره الاسراء آیـات  78 تا 85  ( صفحه 409 )
6 : سـوره البقره آیـات  238 تا 242 ( صفحه  54 )
7 : سـوره الانعام آیـات 75 تا 83  (صفحه 190 )