سومين جلسه فروردين ماه «فضیلت های سوره حمد»

جلسه دوم بررسي فضيلتهاي سوره حمد
درجلسه قبل متوجه شديم چرا فقط خداوند لايق حمد، و حمد تنها مخصوص خداست. در ادامه، بررسي الرحمن و الرحيم.. از آنجايي كه معتقديم تمام كلمات قرآن در بهترين جاي ممكن آورده شده،‌ چرا اول الرحيم نيامده بعد كلمه الرحمن... چرا 115 مرتبه الرحمن الرحيم تكرار شده و علت اين تاكيد چه بود؟ و معني اش چيست؟
هردو در مفهوم مهرباني آمده اند با اين تفاوت كه:
در دستگاه ادبيات عرب الرحمن بمعني مهرباني و رحمت گستر آمده و براي مثال اين مهرمادري كه جز ناچيزي از عظمت مهرباني است كه خداوند در قلب مادر نهاده(نسبت به مهرباني خدا به انسانها)... در دنيا خداوند بدون توجه به اعتقادات و تفكرات و مذهب و... خداوند به تمامي انسانها روزي داده و از نعمت هاي دنيوي بهره مند كرده (البته نكته اي در اين باره موجود است كه در ادامه گفته ميشود)

الرحيم با توجه به عدالت خداست و با توجه به اعمال و مخصوص آخرت است.

ذَرْهُمْ يَأْكُلُواْ وَيَتَمَتَّعُواْ وَيُلْهِهِمُ الأَمَلُ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ﴿الحجر آيه 3﴾
بگذارشان تا بخورند و برخوردار شوند و آرزو[ها] سرگرمشان كند پس به زودى خواهند دانست

اشاره به دريافت نتيجه با توجه به عمل خودمان دارد

حال و روز كساني كه خود را غرق در آرزوهاي دنيوي كرده اند در آيات سوره الفجر آمده
وَجَاء رَبُّكَ وَالْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا ﴿۲۲﴾
وَجِيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ يَتَذَكَّرُ الْإِنسَانُ وَأَنَّى لَهُ الذِّكْرَى ﴿۲۳﴾
و فرمان پروردگارت فرا رسد و فرشتگان صف در صف حاضر شوند. (۲۲)
و در آن روز جهنم را حاضر كنند (آري) در آن روز انسان متذكر مي‏شود، اما چه فايده كه اين تذكر براي او سودي ندارد. (۲۳)

يكي از بهترين راه هاي درك آيات اين است كه خود را بجاي اشخاص و در جريان وقايعي كه قرآن به تصوير كشيده تصور كنيم...
أَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَى عَلَيْكُمْ فَكُنتُم بِهَا تُكَذِّبُونَ ﴿۱۰۵﴾
آيا آيات من بر شما خوانده نمى‏شد و [همواره] آن را مورد تكذيب قرار نمى‏داديد (۱۰۵)

قَالُوا رَبَّنَا غَلَبَتْ عَلَيْنَا شِقْوَتُنَا وَكُنَّا قَوْمًا ضَالِّينَ ﴿۱۰۶﴾
مى‏گويند پروردگارا شقاوت ما بر ما چيره شد و ما مردمى گمراه بوديم (۱۰۶)
رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَ ﴿۱۰۷﴾
پروردگارا ما را از اينجا بيرون بر پس اگر باز هم [به بدى] برگشتيم در آن صورت ستمگر خواهيم بود (۱۰۷)

قَالَ اخْسَؤُوا فِيهَا وَلَا تُكَلِّمُونِ ﴿۱۰۸﴾
مى‏فرمايد [برويد] در آن گم شويد و با من سخن مگوييد (۱۰۸)

چرا قرآن ميخوانيم؟ اصلا چرا بايد قرآن خواند؟ مگر نه اينكه قرآن كتاب راهنمايي ما براي حركت به سمت راه و استفاده از روشهاي درست است... چرا خداوند 124000 پيغمبر فرستاده، حتما بي علت نبوده. تا زماني كه مفهوم و بندگي و ارزش بندگي را متوجه نشويم شايد سوال هاي بالا جواب مناسبي براي ما نداشته باشد... مگر نه اينكه ما دربرابر خداوند قابل قياس نيستم پس چگونه است كه تسليم شدن در برابر خالقي با اين عظمت اينقدر سخت شده؟؟؟

بعد از بسته شدن حساب و فرا رسيدن روز حسابرسي خداوند فقط الرحيم است و اگر غير از اين باشد با عدل خدا تناقض دارد. روز حسابرسي رحيم بودن خدا فقط باتوجه به اعمال ماست و اگر اعمال ما پذيرفته نشود شفاعت هم معني پيدا نميكند... زماني شفاعت مفهوم پيدا ميكند كه ما در مسير شفيع كننده زندگي كرده باشيم...
آيات 49و50 سوره حجر
نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴿۴۹﴾
به بندگان من خبر ده كه منم آمرزنده مهربان
وَ أَنَّ عَذَابِي هُوَ الْعَذَابُ الأَلِيمَ ﴿۵۰﴾
و اينكه عذاب من عذابى است دردناك
اشاره به اين دارد كه به بهانه مغفرت خدا گناه و از دستورات خداوند كوتاهي نكنيم.

وقتي حضرت رسول اين حديث قدسي را ميگفتند كه: هيچ كس به بهشت نرود مگر به اذن خداي رحيم. گفتند: يارسول الله حتي شما، فرمودند بله حتي من...
سوره القلم
أَفَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ ﴿۳۵﴾
آيا مؤ منان را همچون مجرمان قرار مي‏دهيم ؟
مَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ ﴿۳۶﴾
چگونه اين حكم ظالمانه ميكنيد؟
كجا آمده كه خدا الرحمن الرحمن است؟
وچگونه اين حكم را ميتوان به خدا نسبت داد كه مومن و كافر هردو از نعمت ذكر شده برخوردار شوند
خداوند در قرآن ميفرمايند كه بخود الرحيم بودن به مومنان را در اين دنيا نيز واجب كرده، يعني بجز الرحمن بودن، در امور دنيايي درحق بندگانش الرحيم هم هست و با توجه به عملشان آنها را ياري ميكند... احتمالا تمامي انسانها اين رو حس كردن كه خداوند در لحظاتي لطف خاصي دربرارشان بخرج داده...

خداوند با ذكر نكته اي درباره يهودي و مسيحي قصد رساندن پيامي به مسلمانان را دارد كه بدانند مسلمان بودن به عمل است نه به حرف: آيات 111 و112 و 113 سوره بقره
وَقَالُواْ لَن يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلاَّ مَن كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَى تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ قُلْ هَاتُواْ بُرْهَانَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿۱۱۱﴾
آنها گفتند هيچكس جز يهود يا نصاري هرگز داخل بهشت نخواهد شد، اين آرزوي آنها است، بگو اگر راست مي‏گوئيد دليل خود را (بر اين موضوع) بياوريد.
بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِندَ رَبِّهِ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿۱۱۲﴾
آري كسي كه در برابر خداوند تسليم شود و نيكوكار باشد، پاداش او نزد پروردگارش ثابت است، نه ترسي بر آنها است و نه غمگين خواهند شد (بنا بر اين بهشت خداوند در انحصار هيچ طايفهاي نيست.)
وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَى عَلَىَ شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَى لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَى شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۱۱۳﴾
يهوديان گفتند: مسيحيان هيچ موقعيتي (نزد خداندارند، و مسيحيان نيز گفتند: يهوديان هيچ موقعيتي ندارند (و بر باطلند) در حالي كه هر دو دسته، كتاب آسماني را مي‏خواندند (و بايد از اين گونه تعصبها بر كنار باشند) افراد نادان (ديگر همچون مشركان) نيز سخني همانند سخن آنها داشتند، خداوند در روز قيامت در اختلاف آنها داوري خواهد كرد.

مسلمان يعني تسليم دربرابر فرمان خدا

پس براي يادآوري: الرحمن يعني خداوند در دنيا نسبت به همه مهربان و در آخرت الرحيم يعني نسبت به عملكرد ما مهربان است... مهرباني كه واقعا در ذهن ما گنجايش ندارد
يكي از آياتي كه واقعا براي من دوستداشتنيه:
آيات 53 و 54 سوره الزمر
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴿۵۳﴾
بگو اى بندگانم كه زياده بر خويشتن ستم روا داشته‏ايد، از رحمت الهى نوميد مباشيد، چرا كه خداوند همه گناهان را مى‏بخشد، كه او آمرزگار مهربان است‏
هرگز... هرگز از رحمت خداوند نااميد نشويد... هرگز... خداوند 115 بار به  ما تاكيد ميكند كه الرحمن هستم و قبل از پايان فرصت به سمت او برگرديم... حتي اگر گناه به اندازه كوه باشد اگر يقين داشته باشيم و از گناه پشيمان و در سمت جبران و اصلاح اون حركت كنيم.. و توبه كنيم خداوند بخشنده است...
وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ ﴿۵۴﴾
و به درگاه پروردگارتان بازگرديد، و در برابر او تسليم شويد، پيش ‍ از آنكه عذاب به سراغ شما آيد سپس از سوي هيچكس ياري نشويد.
راه توبه و برگشت را خداوند در آيه 54 براي ما مشخص كرده. قبل از زماني كه فرصت برخورداري از الرحمن بودن خدا را از دست بدهيم و به الرحيم برسيم... ضرورت توبه به ما يادآوري شده...

حالا كه خدا فرصت برگشت را به ما داده بهترين عمل را انجام دهيم... خداوند در آيه 55 بهترين كار را به ما معرفي ميكند
وَاتَّبِعُوا أَحْسَنَ مَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ العَذَابُ بَغْتَةً وَأَنتُمْ لَا تَشْعُرُونَ ﴿۵۵﴾
و پيش از آنكه به طور ناگهانى و در حالى كه حدس نمى‏زنيد شما را عذاب دررسد نيكوترين چيزى را كه از جانب پروردگارتان به سوى شما نازل آمده است پيروى كنيد
تا از كتاب الهي او پيروي كنيم...
أَن تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَى علَى مَا فَرَّطتُ فِي جَنبِ اللَّهِ وَإِن كُنتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ ﴿۵۶﴾
(اين دستورها به خاطر آن است كه) مبادا كسي روز قيامت بگويد افسوس بر من از كوتاهيهائي كه در اطاعت فرمان خدا كردم و (آيات او را) به سخريه گرفتم!

حرف آخر:
وَلاَ تَكُونُواْ كَالَّذِينَ قَالُوا سَمِعْنَا وَهُمْ لاَ يَسْمَعُونَ ﴿سوره انفال آيه ۲۱﴾
و همانند كساني نباشيد كه مي‏گفتند: شنيديم ولي در حقيقت نمي‏شنيدند.
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لاَ يَعْقِلُونَ ﴿۲۲﴾
بدترين جنبندگان نزد خدا افراد كر و لالي هستند كه انديشه نمي‏كنند.

این مطلب را در شبکه های اجتماعی با دیگران به اشتراک بگذارید