جلسه دوم شهریور89«شب قدر و دعا»
موضوع: شب قدر و دعا
معنا و ماهیت حقیقى شب قدر چیست؟
«قدر» در لغت به معناى اندازه و اندازهگیرى است. «تقدیر» نیز به معناى اندازهگیرى و تعیین است. اما معناى اصطلاحى «قدر»، عبارت است از ویژگى هستى و وجود هر چیز و چگونگى آفرینش آن به عبارت دیگر، اندازه و محدوده وجودى هر چیز، «قدر» نام دارد.
در روایتى از امام رضا (ع) پرسیده شد: معناى قدر چیست؟ امام (علیه السلام) فرمود: «تقدیر الشىء، طوله و عرضه»؛ «اندازهگیرى هر چیز اعم از طول و عرض آن است»
با روشن شدن معناى قدر، امكان فهم حقیقت شب قدر نیز میسر مىشود. شب قدر شبى است كه همه مقدرات تقدیر مىگردد و قالب معین و اندازه خاص هر پدیده، روشن و اندازهگیرى مىشود.
به عبارت روشنتر، شب قدر یكى از شبهاى دهه آخر ماه رمضان است. طبق روایات ما، یكى از شبهاى نوزدهم یا بیست و یكم و به احتمال زیادتر، بیست و سوم ماه مبارك رمضان، است. در این شب كه شب نزول قرآن به شمار مىآید امور خیر و شر مردم و ولادت، مرگ، روزى، حج، طاعت، گناه و خلاصه هر حادثهاى كه در طول سال واقع مىشود، تقدیر مىگردد. شب قدر همیشه و هر سال تكرار مىشود. عبادت در آن شب، فضیلت فراوان دارد و در نیكویى سرنوشت یك ساله بسیار مؤثر است در این شب تمام حوادث سال آینده به امام هر زمان ارائه مىشود و وى از سرنوشت خود و دیگران با خبر مىگردد. امام باقر (علیه السلام) مىفرماید: «انه ینزل فى لیلة القدر الى ولى الامر تفسیر الامور سنةً سنةً، یؤمر فى امر نفسه بكذا و كذا و فى امر الناس بكذا و كذا؛ در شب قدر بهولى امر(امام هر زمان) تفسیر كارها و حوادث نازل مىشود و وى درباره خویش و دیگر مردمان مأمور به دستورهایى مىشود»
پس شب قدر شبى است كه:
1. قرآن در آن نازل شده است.
2. حوادث سال آینده در آن تقدیر مىشود.
3 این حوادث بر امام زمان - روحى فداه - عرضه و آن حضرت مامور به كارهایى مىگردد.
بنابراین، مىتوان گفت شب قدر، شب تقدیر و شب اندازهگیرى و شب تعیین حوادث جهان ماده است.
این مطلب مطابق آیات قرآنى نیز مىباشد؛ زیرا در آیه 185 سوره مباركه «بقره» مىفرماید: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ»؛ ماه رمضان كه در آن قرآن نازل شده است». طبق این آیه، نزول قرآن(نزول دفعى) در ماه رمضان بوده است. و در آیات 3 تا 5 سوره مباركه دخان مىفرماید: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِینَ فِیها یُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِیمٍ أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِینَ» این آیه نیز تصریح دارد كه نزول [دفعى] قرآن در یك شب بوده است كه از آن به شب مبارك تعبیر شده است. همچنین در سوره مباركه قدر تصریح شده است كه قرآن در شب قدر نازل شده است.
پس با جمع آیات سه گانه بالا روشن مىشود:
1. قرآن در ماه رمضان نازل شده است.
2 قرآن در شبى مبارك از شبهاى ماه مبارك رمضان نازل شده است.
3. این شب، در قرآن شب قدر نام دارد.
ما این قرآن عظیم الشان را در شب قدر نازل کردیم* و تو چه می دانی درباره شب قدر* شب قدر از هزار ماه بهتر و بالاتر است* در این شب فرشتگان و روح به فرمان خداوند برای انجام دستورات الهی نازل می شوند* این شب تا صبحگاه رحمت و سلامت و تهنیت است.«سوره قدر»
قسم به حمید و مجید دو نام مقدس خداوند* قسم به قرآن بیان حکیم* ما قرآن را در شب قدر فرستادیم تا خلق را از عذاب قیامت آگاه و بترسانیم* در آن شب هر امری با حکمت معین و معلوم می گردد* تعیین آن از سوی ما که فرستنده پیغمبرانیم خواهد بود* این از لطف و رحمت پروردگار توست که به دعای بندگان شنوا و داناست.«آیات 1 تا 6 سوره دخان»
همان که در این آیات نیز آمده است در شب قدر سرنوشت آینده انسان به دست خداوند رقم می خورد و با استناد به قرآن و احدیثی از ائمه اطهار یکی از بهترین کارها در این شب دعا کردن به درگاه الهی و طلب مغفرت است.
امام صادق(ع) می فرماید: در این شب هر چه می خواهی اعم از دنیوی یا اخروی از خداوند بخواهید.
و چون بندگان من از دور یا نزدیکی من سوال کردند بدانند که من به آنها نزدیک خواهم بود و هر که مرا بخواند دعای او را اجابت می کنم پس بایست دعوت مرا و پیغمبران مرا بپذیرد و به من بگرود باشد تا به سعادت راه یابند«آیه 186 سوره بقره»
آیا آن کیست که دعای بیچارگان مضطر را به اجابت می رساند و ر نج و غم آنها را برطرف می سازد و شما مسلمین را جانشینان اهل زمین قرار می دهد آیا جز خدای یکتا خدایی هست«آیه 62 سوره نمل»
امام صادق (ع) می فرماید : خداوند عزوجل حاجت تو را می داند و نیز می داند که تو چه می خواهی ولی دوست دارد که حاجت های خود را به درگاه او با خضوع شرح دهی.(اصول کافی جلد 4)
گفته شد که بهترین را استفاده از شب قدر دعاست و خداوند در قرآن می گوید که: بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را،حال چگونه دعا کنیم؟!
دعا یعنی: با خداوند راز و نیاز کردن و طلب کمک کردن از خداوند،دعا یعنی با خدای خود صحبت کردن،درد دل را با خدا بازگو کردن و...
شرایط پذیرفته شدن دعا:
1. دعا و در خواست باید خالصانه باشد.(آیه 14 سوره غافر)
یعنی :از همه دل بریدن و به خدای قادر امید داشتن.
2. دعا با ترس و امید همراه باشد.(آیه 56 سوره اعراف)
یعنی : امیدوار به رحمت خداوند باشیم و از قهر او بترسیم, نه اینکه به ظاهر دعا کنیم و در عمل فساد, بعد از دعا باید سعی کنیم که دیگر فسادی انجام ندهیم.
3. باید با تضرع و پنهانی دعا نمود.(آیه 55 سوره اعراف)
دعایی که پنهانی باشد دور از ریاست و نشانه اخلاص و ادب است.
4. در هنگام دعا خداوند را با اسماء نیکویش بخوانیم.(آیه 180 سوره اعراف)
و خدا و فرشتگان بر روان پاک این پیغمبر(حضرت محمد(ص) ) درود می فرستند شما هم ای اهل ایمان بر او صلوات و درود بفرستید و تسلیم فرمان او شوید.«آیه 56 سوره احزاب»
5. اما شرط آخر صلوات بر محمد(ص) و خاندان پاک و مطهرش.
امام صادق (ع) در این باره می فرماید: اگر یکی از شما از خداوند حاجتی بخواهید دعایتان را با ستایش خداوند و بعد با صلوات بر محمد(ص) اغاز کنید, سپس حاجت خود را بخواهید, در این صورت غیر ممکن است که خداوند دعایتان را اجابت نکند.
اما شاید این سوال برایتان پیش آید که بعضی اوقات با همه این شرایط درخواست مورد نظر اجابت نشده!
خداوند در این باره در قرآن می فرماید : شما به همه چیز دانا نیستید و من خیر و صلاح شما را می خواهم.(آیه 216 سوره بقره)
در جایی دیگر می فرماید : خداوند بر احوال خلق دانا و بر صلاح بندگان آگاه است. (آیه 30 سوره انسان).
و هر حاجت دنیا و آخرت را از خدا بخواهید و بعضی دیگر گویند بار خدایا ما را از نعمتهای دنیا و آخرت هر دو بهرمند گردان و از شکنجه آتش دوزخ نگهدار «آیات 200 و 201 سوره بقره»
6. دعا برای دنیا و آخرت
نمونه ای از این گونه دعا که در قرآن آمده است : بیاد آور او را هنگامی که خدای خود را پنهانی یاد کرد.(اشاره به داستان حضرت زکریا آیات 1 تا 6 سوره مریم)
خداوند می فرماید : چون با یقین, اخلاص, تضرع دعا نمود و انسانی فسادگر نبود با وجود اینکه سالخورده و همسرش نازا و عقیم بود فرزندی به نام یحیی را به او عنایت کردیم.
این مطلب را در شبکه های اجتماعی با دیگران به اشتراک بگذارید
