پرینت

اولین جلسه خرداد 90 «تربیت فرزندان از دیدگاه قرآن»

on . Posted in جلسه های خرداد 90

امتیاز کاربران
ضعیفعالی 

موضوع : والدین و تربیت دینی فرزندان

 وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا نَّحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى ﴿سوره طه آیه 132﴾

و كسان (خانواده) خود را به نماز فرمان ده و خود بر آن شكيبا باش ما از تو جوياى روزى نيستيم ما به تو روزى مى‏دهيم و فرجام [نيك] براى پرهيزگارى است (132)
از دیدگاه خداوند در قرآن یکی از مهمترین وظایف والدین نسبت به فرزندان تربیت دینی آنهاست به این معنا که آنها را با خدا و دین و دیانت آشنا کنند و آنها را در جهت رسیدن به خداوند راهنمایی و ارشاد کنند.
بنابراین، همان قدر که زمینه هدایت و دینداری برای آنها فراهم است زمینه انحراف و فساد نیز مهیا است . کودکان و نوجوانان به دلیل کم تجربگی و ناآگاهی در آستانه لغزش قرار دارند و لذا بر پدران و مادران است که موانع زندگی سالم را از پیش پای آنها بردارند و فطرت های پاک فرزندان شان رااز آلایش به رذایل اخلاقی و مفاسد اجتماعی مصون نگه دارند .
خداوند در این راستا حضرت یعقوب را برای ما به عنوان الگو معرفی می کند و می فرماید: یعقوب به حدی نگران دینداری و خداپرستی فرزندانش بود که حتی لحظات آخر زندگی اش به آنها وصیت کرد که بعد از من خدای یکتا الله را بپرستید و پیرو دستوراتش باشید!

 

 

أَمْ كُنتُمْ شُهَدَاء إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِيهِ مَا تَعْبُدُونَ مِن بَعْدِي قَالُواْ نَعْبُدُ إِلَهَكَ وَإِلَهَ آبَائِكَ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ إِلَهًا وَاحِدًا وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ﴿سوره بقره آیه 133﴾
آيا وقتى كه يعقوب را مرگ فرا رسيد حاضر بوديد هنگامى كه به پسران خود گفت پس از من چه را خواهيد پرستيد گفتند معبود تو و معبود پدرانت ابراهيم و اسماعيل و اسحاق معبودى يگانه را مى‏پرستيم و در برابر او تسليم هستيم (133)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ ﴿سوره تحریم آیه 6﴾
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد خودتان و كسانتان (خانواده) را از آتشى كه سوخت آن مردم و نگهاست‏حفظ كنيد بر آن [آتش] فرشتگانى خشن [و] سختگير [گمارده شده] اند از آنچه خدا به آنان دستور داده سرپيچى نمى‏كنند و آنچه را كه مامورند انجام مى‏دهند (6)
خداوند در این آیه به صراحت اعلام یم کند که والدین نسبت به خانواده خویش مسولند و باید در راه دینداری آنها تلاش و کوشش کنند.
عاقبت خانواده باختگان
فَاعْبُدُوا مَا شِئْتُم مِّن دُونِهِ قُلْ إِنَّ الْخَاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ وَأَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَلَا ذَلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ ﴿سوره زمر آیه 15﴾
پس هر چه را غير از او مى‏خواهيد بپرستيد [ولى به آنان] بگو زيانكاران در حقيقت كسانى‏اند كه به خود و كسانشان(خانواده) در روز قيامت زيان رسانده‏اند آرى اين همان خسران آشكار است (15)
لَهُم مِّن فَوْقِهِمْ ظُلَلٌ مِّنَ النَّارِ وَمِن تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ ذَلِكَ يُخَوِّفُ اللَّهُ بِهِ عِبَادَهُ يَا عِبَادِ فَاتَّقُونِ ﴿ سوره زمر آیه 16﴾
آنها از بالاى سرشان چترهايى از آتش خواهند داشت و از زير پايشان [نيز] طبق‏هايى [آتشين است] اين [كيفرى] است كه خدا بندگانش را به آن بيم مى‏دهد اى بندگان من از من بترسيد (16)
دوستان عزیز تربیت فرزندان تنها فراهم کردن خوراک و پوشاک و مسکن نیست! به خداوندی خدا برآورده کردن انتظارات خداست اولین وظیفه هر مرد و زن به عنوان والدین..
نکته: باید همیشه به این نکته توجه داشته باشیم که یک آمر به معروف در درجه اول باید خود عامل آن باشد!
يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴿سوره لقمان آیه 17﴾
اى پسرك من نماز را برپا دار و به كار پسنديده وادار و از كار ناپسند باز دار و بر آسيبى كه بر تو وارد آمده است‏شكيبا باش اين [حاكى] از عزم [و اراده تو در] امور است (17)
خداوند در این آیه داستان حضرت لقمان را به عنوان الگو برای ما بیان می کند که همیشه به فرزندش بپا داشتن نماز را توصیه می کرد. بنابراین باید علاوه بر اینکه خود دستورات خدا را انجام می دهیم و بندگیش می کنیم دیگران را هم به عنوان وظیفه ای که خدا برایمان نعریف کرده بپردازیم و در واقع از خودخواهی به دگر خواهی برسیم.
ارزش کسانیکه نسبت به آینده دینی خانواده شان مسولیت پذیرند نزد خدا چیست!!
وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا ﴿سوره مریم آیه 54﴾
و در اين كتاب از اسماعيل ياد كن زيرا كه او درست‏وعده و فرستاده‏اى پيامبر بود (54)
وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا ﴿سوره مریم آیه 55﴾
و خاندان خود را به نماز و زكات فرمان مى‏داد و همواره نزد پروردگارش پسنديده[رفتار] و عزیز بود (55)
اما یکی دیگر از وظایف والدین نسبت به فرزندان به تعبیر قرآن توصیه فرزندان به رعایت حجاب است که در آیات زیر به آن می پردازیم.
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿سوره احزاب آیه 59﴾
اى پيامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوششهاى خود را بر خود فروتر گيرند اين براى آنكه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند [به احتياط] نزديكتر است و خدا آمرزنده مهربان است (59)
قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ ﴿سوره نور آیه 30﴾
به مردان با ايمان بگو ديده فرو نهند و پاكدامنى ورزند كه اين براى آنان پاكيزه‏تر است زيرا خدا به آنچه مى‏كنند آگاه است (30)
وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُوْلِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿سوره نور آیه 31﴾

و به زنان با ايمان بگو ديدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند و پاكدامنى ورزند و زيورهاى خود را آشكار نگردانند مگر آنچه كه طبعا از آن پيداست و بايد روسرى خود را بر سينه خويش [فرو] اندازند و زيورهايشان را جز براى شوهرانشان يا پدرانشان يا پدران شوهرانشان يا پسرانشان يا پسران شوهرانشان يا برادرانشان يا پسران برادرانشان يا پسران خواهرانشان يا زنان [همكيش] خود يا كنيزانشان يا خدمتكاران مرد كه [از زن] بى‏نيازند يا كودكانى كه بر عورتهاى زنان وقوف حاصل نكرده‏اند آشكار نكنند و پاهاى خود را [به گونه‏اى به زمين] نكوبند تا آنچه از زينتشان نهفته مى‏دارند معلوم گردد اى مؤمنان همگى [از مرد و زن] به درگاه خدا توبه كنيد اميد كه رستگار شويد (31)
در این آیات خداوند داشتن حجاب را برای مرد و زن را بیان می کند و برای مردان حجاب بیشتر در نگاه کردن و روابط و سخن گفتن تعریف شده و برای زن بیشتر پوشش آنها مد نظر است و علتش هم آن است که طبیعت مرد این است که بیشتر نقش فاعلی دارد و می خواهد و برای اینکه بتواند از خواستن و تحریک میل جنسی اش جلوگیری کند می بایست جشم خود را بپوشاند و زن هم چون طبیعتش این است که خواسته می شود به خاطر اینکه خواسته نشود و مورد تعرض قرار نگیرد باید اندام خود را بپوشاند.
نتیجه انجام این دستورات به تعبیر قرآن:
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُم بِإِيمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَمَا أَلَتْنَاهُم مِّنْ عَمَلِهِم مِّن شَيْءٍ كُلُّ امْرِئٍ بِمَا كَسَبَ رَهِينٌ ﴿سوره طور آیه 21﴾
و كسانى كه گرويده و فرزندانشان آنها را در ايمان پيروى كرده‏اند فرزندانشان را به آنان ملحق خواهيم كرد و چيزى از كار[ها]شان را نمى‏كاهيم هر كسى در گرو دستاورد خويش است (21)
مهم ترین موضوعاتی را که فرزندان مان باید با آنها آشنا باشند، می توان بدین ترتیب فهرست کرد:
1-    خداشناسی: معرفی خدا و صفات او، عدالت و حکمت الهی در آفرینش جهان و توضیح درباره بلاها و امتحانات.
2-     راهنماشناسی: شناخت پیامبران و فلسفه نبوت و آشنایی با امامان و کارکردهای آنان .
3-     معادشناسی: رستاخیز، حسابرسی، برزخ، قبر، کیفر و پاداش .
4-     انسان شناسی: رابطه انسان با خدا و جهان هستی، نظارت خدا بر انسان، خلافت انسان در زمین.
احادیث و روایات
کسی از یاران پیامبر(ص) سؤال کرد: چگونه خانواده خود را از آتش دوزخ حفظ کنم؟ حضرت(ص) فرمود: آن ها را امر به معروف و نهی از منکر می کنی، اگر از تو پذیرفتند آنها را از آتش دوزخ حفظ کرده ای، و اگر نپذیرفتند وظیفه خود را انجام دا ده ای.
همچنین امام سجاد(ع) در رساله حقوق خود در باره والدین و تربیت دینی فرزندان فرموده است: «و اما حق فرزندت آن است که بدانی او از توست و خیر و شر او در همین دنیا به تو نسبت داده می شود و تو نسبت به تربیت شایسته او و راهنمایی اش به سمت و سوی خدا و کمک به خداپرستی اش، مسئولی و در این مورد، پاداش یاکیفر داده خواهی شد. پس در کار تربیت فرزند، چنان رفتار کن که اگر در این دنیا آثار خوب داشت، مایه آراستگی و زینت تو باشد و با رسیدگی شایسته ای که نسبت به او داشته ای، نزد پروردگارت عذر و حجت داشته باشی»
امام باقر در حدیثی مفصل به تشریح وظایف اولیا در تربیت ایمانی فرزندان از سن سه سالگی می پردازد:
در سه سالگی کلمه توحید «لا اله الا الله » را به کودک بیاموزید و در چهارسالگی با نبوت پیامبر اسلام آشنایش سازید و در پنج سالگی رویش را به قبله کنید و سجده بر زمین را یادش دهید . در شش سالگی رکوع و سجود را به شیوه صحیح به او بیاموزید و در هفت سالگی وضو و نماز را به طور کامل آموزش دهید . بر اساس این حدیث شریف، کودک را باید در سه سالگی با خداوند، در چهارسالگی با نبوت و در پنج و شش سالگی با پرستش به شیوه های مختلف آشنا ساخت، تا آن که در هفت سالگی بتوان مجموعه نماز را به عنوان نمادی از کل دین و به تعبیر روایات ستون دین به او القا نمود .
رسول خدا (ص) : « مراقب کودکان خود باشید و آنها را خوب تربیت کنید چون آنها هدیه ای هستند از جانب خداوند برای شما » (رسالت الحقوق 1 ص 582)
امام علی (ع) خطاب به امام حسن (ع) : « قلب فرزند نورس مانند زمین خالی است ، خالی از بذر و گیاه ، هر تخمی که در آن بیفشانی همان می روید. » (نهج البلاغه ، نامه حضرت به امام حسن (ع))
پيامبر خداصلى الله عليه وآله : فرزند صالح، گُلى خوشبو از گل‏هاى‏خوشبوى بهشت است .
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله : فرزندان خود را بر سه خصلت تربيت كنيد : دوست داشتن پيامبرتان ، دوست داشتن اهل بيت او و قرآن خواندن .
امام على عليه السلام : به كودكان خود نماز ياد دهيد و چون به سنّ بلوغ رسيدند ، براى (ترك) نماز ، بر آنان سخت بگيريد .
پيامبر اكرم (ص) مي فرمايد: خانواده باختگي جزء بزرگترين خسارتهاست.


پروردگارا لیاقت بندگیت را به ما عنایت فرما
آمین یا رب العالمین

آياتي كه در طول هفته بايد مطالعه كنيم
پنجشنبه: سوره البقره آيات 125 تا 134(صفحه 26)
جمعه: سوره التحریم آيات 6 تا 12 (صفحه 808)
شنبه: سوره الزمر آيات 9 تا 18 (صفحه 656)
يكشنبه: سوره طه آيات 124 تا 132 (صفحه 454)
دوشنبه: سوره لقمان آيات 12 تا 20 (صفحه 584)
سه شنبه: سوره مریم آيات54 تا 63 (صفحه 436)
چهارشنبه: سوره الاحزاب آيات 53 تا 59 (صفحه 603)
ثواب قرائت هديه نثار روح مطهر حضرت فاطمه (س)


این مطلب را در شبکه های اجتماعی با دیگران به اشتراک بگذارید