چهارمين جلسه بهمن 90 « تعريف امروزي كم فروشي و گران فروشي »

وَیلُ لِلمُطَفِّفینَ :  وای به حال کم فروشان ( المطففین آیه 1 )

یکی از عوامل گرفتاری انسان به عذاب در دنیا و آخرت گناه کم فروشی و گرانفروشی است. کم فروشی و گرانفروشی یکی از آفات بزرگ اقتصادی به شمار میرود که خداوند در قرآن کریم به کسانی که این گناه را مرتکب می شوند، هشدار جدی داده و آن را گناه کبیره به حساب آورده است، چرا که این گناه اقتصاد سالم جامعه را به فساد می کشاند.
کم فروش و گرانفروش گرچه به سود بیشتری میرسد ولی با فراهم شدن عذاب اُخروی کار او بد فرجام می شود .
رزق اندک و حلال بهتر از درآمدهای بسیار، اما حرام است چرا که دنیا فانی و آخرت باقی است و روزی در پیشگاه خداوند به خاطر اعمال و رفتارمان مسئولیم، لذا آخرت گرایی بهتر از دنیا گرایی است.

ضمن اینکه این گناه در دنیا مانع درک حقیقت و قساوت قلب و دور شدن از خدا می شود ، زمانی که حرص و طمع در انسان زنده شد ایمان در او می میرد و خدا در قلب او جایی ندارد . در تاریخ عاشورا میخوانیم که امام حسین (ع) چندین مرتبه لشکر یزید را موعظه کرد و آنان به تمسخر آن حضرت پرداختند و آن حضرت فرمودند: شکم های شما از حرام پُر شده است و دیگر سخن حق در روح و جان شما اثری ندارد یعنی لقمه ی حرام تأثیر مستقیم در روح انسان دارد.

در حدیث قدسی آمده است که خداوند تبارک وتعالی می فرماید:
ای محمد (ص) همانا عبادت ده جزء دارد که نه جزء آن طلب روزی حلال است ، پس چون خوراکی و نوشیدنی خود را از حرام پاک کردی در پناه و حمایت من هستی (بحارالانوار جلد 2 )

لذا کم فروشی و گرانفروشی حرام قطعی و رعایت حق مردم از واجبات الهی است. اما کم فروشی و گرانفروشی فقط مخصوص پیمانه و ترازو و در محدوده ی چیزهای وزنی و قیمتی نیست. بلکه شامل همه ی چیز هایی که مردم داد و ستد می کنند نیز می شوند. مثلاً کارگری که از کار خود کم میگذارد، آموزگارو استادی که درست درس نمیدهد، کارمندی که به موقع سرکار خود حاضر نمی شود و دلسوزی لازم را در حین کار نمی کند مشمول این حُکمند و در عواقب آن سهیمند .
خداوند در قرآن کریم می فرماید: ای اهل ایمان از روزی حلال و پاکیزه ای که ما نصیب شما کردیم بخورید و شکر خدا را به جا آورید ، اگر شما خالص خدا را می پرستید ( آیه 172 سوره بقره )

*- یعنی خداپرست واقعی هرگز آنچه را خداوند حرام شمرده و گناه کبیره اعلام کرده از پیش خود حلال نمیکند، چرا که ایمان با تغییر و دست بُردن در احکام و دستورات الهی سازگار نیست و یادمان باشد، رزق به دست اوست پس عجله و حرص نداشته باشیم.

*- پس با فاصله گرفتن از این گناه کبیره ایمان خود را به خداوند ثابت ، و برکت و رحمت خداوند را به زندگی خود وارد و عاقبت و آخرت خوبی را برای خود رقم بزنیم .

 

روزی جوانی به حضور امام صادق (ع) آمد و عرض کرد:

سرمایه ندارم . امام صادق (ع) فرمود: درستکار باش! خداوند روزی را می رساند. جوان بیرون آمد. در راه، کیسه ای پیدا کرد. هفتصد دینار در آن بود. با خود گفت: باید سفارش امام (ع) را عمل نمایم، لذا من به همه اعلام میکنم که اگر همیانی گم کرده اند نزد من آیند. با صدای بلند گفت: هر کس کیسه ای گم کرده، بیاید نشانه اش را بگوید و آن را ببرد. فردی آمد و نشانه های کیسه را گفت، کیسه اش را گرفت و هفتاد دینار به رضایت خود به آن جوان داد . جوان برگشت به حضور حضرت، قضیه را گفت : حضرت فرمود: این هفتاد دینار حلال بهتر است از آن هفتصد دینار حرام و آن را خدا به تو رساند. جوان با آن پول تجارت کرد و بسیار غنی شد. ( بحارالانوار )

آب در شیر جمع شد و گاو را بُرد:

 

شخصی گاوی داشت شیرش را می فروخت و از درآمد آن زندگی میکرد ، مشتریش زیاد شد و شیر کم می آمد ، قدری آب در شیر ریخت و کم کم این کار را به طور مرتب انجام میداد ، رفیقی داشت او را از این کار نهی میکرد ، ولی او گوش نمی کرد ، روزی سیل آمد و گاو را بُرد ، رفیقش فرصت را غنیمت شمرد و گفت آبهایی که در شیر کردی سیل شد و گاو را بُرد .


* حضرت محمد (ص ) :  مستدرک سفینه البحار ج 2
در حدیث قدسی آمده است که خداوند می فرماید : ای احمد همانا عبادت ده جزء است که نه جزء آن طلب روزی حلال است ، پس چون خوراکی و نوشیدنی خود را پاک کردی در پناه و حمایت من هستی .

* حضرت محمد ( ص ) : میراث حدیث ج 2
ای علی هر کس حلال بخورد ، دینش صفا می یابد ، رقّت قلب پیدا میکند ، چشمانش از ترس خداوند متعال پُر اشک می شود و برای (استجابت) دعایش مانعی نمی باشد .
* امام عـلـی( ع ): غررالحکم ج 5
هر کس مالی را از راه غیر حلال بدست آوَرَد ، آن را در راه غیر حق مصرف خواهد نمود .

* حضرت محمد ( ص ): جُنگ مهدوی ص 132
فرزندانتان را در رحم مادرانشان تربیت کنید . سئوال شد : این چطور ممکن است ، ای رسول خدا ؟ فرمودند : با خوراندن غذای حلال به مادرانشان .

* حضرت محمد ( ص ): بحارالانوار ج 93
هر کس بخواهد دعایش مستجاب شود ، باید کسب خود را حلال کند و حق مردم را بپردازد . دعای هیچ بنده ای که مال حرام در شکمش باشد یا حق کسی بر گردنش باشد ، به درگاه خدا بالا نمی رود .

* امام هادی ( ع ) : اصول کافی ج 5
به راستی که حرام ، افزایش نمیابد و اگر افزایش یابد ، برکتی ندارد و اگر انفاق شود ، پاداشی ندارد و اگر بماند، توشه ای به سوی آتش خواهد بود .

* امام صادق ( ع ) : اصول کافی
حق مشتری ادا نخواهد شد مگر ، ترازو به نفع او سنگین شود .

* امام عـلـی ( ع ): غررالحکم
هر کس خود را به بهایی جز بهشت بفروشد به دردسر افتاده است .

* امام عـلـی ( ع ): غررالحکم
هرکس فرمانبری از خدا را کالای خویش سازد ، بی آن که تجارت کند سودها به طرف او سرازیر شود .

* امام محمد باقر ( ع ): اصول کافی ج 2
خداوند می فرماید : هیچ بنده ای خواست مرا بر خواست خودش برنگزیند مگر اینکه شغل و زندگی او را روبراه کنم و آسمانها و زمین را ضامن روزیش گردانم و در پس تجارت هر تاجری به فکر او باشم .

* حضرت محمد ( ص ): امالی الطوسی
هر کس مواد غذایی بخرد و برای این که آن را به مسلمانان گران بفروشد ، چهل روز انبار کند و پس از چهل روز آن را بفروشد و همه درآمد آن را هم صدقه بدهد کفاره گناه او نخواهد شد .

1 : سـوره المطففین آیـات  1 تا 26 ( صفحه 854 )
2 : سـوره البقره آیـات 172  تا 177 ( صفحه  36 )
3 : سـوره المائده آیـات83 تا  89 ( صفحه 168 )
4 : سـوره الهود آیـات  84 تا 95 ( صفحه 323 )
5 : سـوره الشعراء آیـات  175 تا190  ( صفحه 531 )
6 : سـوره الاسراء آیـات  35 تا 44 ( صفحه 402 )
7 : سـوره الفرقان آیـات 10 تا 20  (صفحه 511 )