موضوع: احترام به خدا
مواردیکه باعث بی حرمتی به خداوند می شود
1- قسم خوردن به نام خدا برای کسب درآمد و منفعت و پیش بردن کارها
2- دشنام دادن به کسانیکه غیر خدا را می خوانند(کفار) که باعث می شود آنان به مقدسات الهی و دینی توهین کنند.
خداوند بارها و بارها در قرآن کریم از بنده های خود می خواهد که احترامش را روی زمین حفظ کنند واز کارهایی که باعث بی حرمتی به خداوند می شود دوری کنند. لذا در ادامه به آباتی که با این موضوع در ارتباطند خواهیم پرداخت.
وَلاَ تَجْعَلُواْ اللّهَ عُرْضَةً لِّأَيْمَانِكُمْ أَن تَبَرُّواْ وَتَتَّقُواْ وَتُصْلِحُواْ بَيْنَ النَّاسِ وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿سوره بقره آیه 224﴾
و خدا را دستاويز سوگندهاى خود قرار مدهيد تا [بدين بهانه] از نيكوكارى و پرهيزگارى و سازشدادن ميان مردم [باز ايستيد] و خدا شنواى داناست (224)
از این آیه می توان دریافت که خداوند به روشنی از انسان می خواهد که بیهوده و به عادت به منظور پیش برد کارها نام خدا را قسم نخورد زیرا این امر باعث بی حرمتی و پایین آوردن ارزش خداوند خواهد شد. ام خداوند قسم خوردن را در مواردی مجاز میخواند که در این باره نیز توضیح می دهیم.
وَالَّذِينَ يَرْمُونَ أَزْوَاجَهُمْ وَلَمْ يَكُن لَّهُمْ شُهَدَاء إِلَّا أَنفُسُهُمْ فَشَهَادَةُ أَحَدِهِمْ أَرْبَعُ شَهَادَاتٍ بِاللَّهِ إِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقِينَ ﴿سوره نور آیه 6﴾
و كسانى كه به همسران خود نسبت زنا ميدهند و جز خودشان گواهانى [ديگر] ندارند هر يك از آنان [بايد] چهار بار به خدا سوگند ياد كند كه او قطعا از راستگويان است (6)
وَالْخَامِسَةُ أَنَّ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَيْهِ إِن كَانَ مِنَ الْكَاذِبِينَ وَيَدْرَأُ ﴿ سوره نور آیه 7﴾
[گواهى در دفعه] پنجم اين است كه [شوهر بگويد] لعنتخدا بر او باد اگر از دروغگويان باشد (7)
در قرآن کریم می خوانیم: وَلَا تُطِعْ کُلَّ حَلَّافٍ مَهِینٍ(سوره قلم آیه ۱۰)
و از کسی که بسیار سوگند یاد می‌کند و پست است اطاعت مکن.
از این آیه این نکته برداشت می شود که قسم خوردن به نام خدا امری بسیار خطیر است و تنها در اموری که بسیار با اهمییت است مثل این مساله که یک مساله ناموسی تلقی می شود جایز است و آن هم شرایط و ضوابط خود را داراست. یعنی ما هیچ وقت نباید به خاطر مسائل پیش پا افتاده نام خدا را قسم بخوریم. اما متاسفانه امروزه و بخصوص در چامعه ما این امر به وفورمشاهده می شود که مردم برای پیش بردن کارها و کسب درآمد و منفعت نام خدا را به راحتی قسم می خورند و از آن به عنوان وسیله ای برای پیش برد کارها استفاده می کنند که این کار از منظر قرآن کریم گناه و باعث نارضایتی خداوند می شود.
اما خداوند در قرآن کریم می فرمایید: اگر به اشتباه و از روی نادانی این عمل را انجام دادید شما را مواخذه نمی کنم ولی اگر با وجود اینکه می دانید باز این عمل را انجام دهید باید کفاره بپردازید. در ادامه به آیات مربوطه می پردازیم.
لاَ يُؤَاخِذُكُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الأَيْمَانَ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ ذَلِكَ كَفَّارَةُ أَيْمَانِكُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَاحْفَظُواْ أَيْمَانَكُمْ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿سوره مائده آیه 89﴾
خدا شما را به سوگندهاى بيهودهتان مؤاخذه نمىكند ولى به سوگندهايى كه [از روى اراده] مىخوريد [و مىشكنيد] شما را مؤاخذه مىكند و كفارهاش خوراك دادن به ده بينواست از غذاهاى متوسطى كه به كسان خود مىخورانيد يا پوشانيدن آنان يا آزاد كردن بندهاى و كسى كه [هيچ يك از اينها را] نيابد [بايد] سه روز روزه بدارد اين است كفاره سوگندهاى شما وقتى كه سوگند خورديد و سوگندهاى خود را پاس داريد اين گونه خداوند آيات خود را براى شما بيان مىكند باشد كه سپاسگزارى كنيد (89)
اما مساله دیگر که باعث بی حرمتی به خداوند می شود دشنام دادن به کسانیکه غیر خدا را می پرستند است زیراکه باعث می شود آنها نیز متقابل به مثل کنند و مقدسات ما را دشنام دهند که باعث خشم پروردگار است لذا برای درک بیشتر این مساله به آیاتی که این موضوع را گوشزد می کند می پردازیم.
وَلاَ تَسُبُّواْ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ فَيَسُبُّواْ اللّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذَلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِم مَّرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿سوره انعام آیه 108﴾
و آنهايى را كه جز خدا مىخوانند دشنام مدهيد كه آنان از روى دشمنى [و] به نادانى خدا را دشنام خواهند داد اين گونه براى هر امتى كردارشان را آراستيم آنگاه بازگشت آنان به سوى پروردگارشان خواهد بود و ايشان را از آنچه انجام مىدادند آگاه خواهد ساخت (108)
دراین رابطه خداوند به ما حضرت ابراهیم را به عنوان الگو معرفی می کند و از ما می خواهد همان گونه که ابراهیم یکه و تنها در برابر قومش که بتها را به خدایی می پرستیدند ایستاد و اجازه بی حرمتی به خداوند را به آنها نداد و با وجود تمام آزارها و اذیت ها ایستادگی کرد و با این کار نشان داد که خداون نزد او از چه ارزش و جایگاهی برخوردار است باشیم و هرگز با اعمالمان زمینه بی حرمتی به خداند را فراهم نکنیم. در زیر به آیاتی که به این مساله اشاره دارد خواهیم پرداخت.
لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِيهِمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَمَن يَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ ﴿سوره ممتحنه آیه 6﴾
قطعا براى شما در [پيروى از] آنان سرمشقى نيكوست [يعنى] براى كسى كه به خدا و روز بازپسين اميد مىبندد و هر كس روى برتابد [بداند كه] خدا همان بىنياز ستوده[صفات] است (6)
وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ إِبْرَاهِيمَ ﴿سوره شعراء آیه 69﴾ و بر آنان گزارش ابراهيم را بخوان (69)
إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِ مَا تَعْبُدُونَ ﴿ سوره شعراء آیه 70﴾ آنگاه كه به پدر خود و قومش گفت چه مىپرستيد (70)
قَالُوا نَعْبُدُ أَصْنَامًا فَنَظَلُّ لَهَا عَاكِفِينَ ﴿ سوره شعراء آیه 71﴾ گفتند بتانى را مىپرستيم و همواره ملازم آنهاييم (71)
قَالَ هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ إِذْ تَدْعُونَ ﴿ سوره شعراء آیه 72﴾ گفت آيا وقتى دعا مىكنيد از شما مىشنوند (72)
أَوْ يَنفَعُونَكُمْ أَوْ يَضُرُّونَ ﴿ سوره شعراء آیه 73﴾ يا به شما سود يا زيان مىرسانند (73)
قَالُوا بَلْ وَجَدْنَا آبَاءنَا كَذَلِكَ يَفْعَلُونَ ﴿ سوره شعراء آیه 74﴾ گفتند نه بلكه پدران خود را يافتيم كه چنين مىكردند (74)
قَالَ أَفَرَأَيْتُم مَّا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ ﴿ سوره شعراء آیه 75﴾ گفت آيا در آنچه مىپرستيدهايد تامل كردهايد (75)
دراین رابطه خداوند در قرآن دو منطق غلط را به شدت رد می کند.
1- قدمت: یعنی اینکه قدیمی بودن چیزی دال بر درست بودن آن نیست.
2- کسرت: به این معنی که زیاد بودن چیزی (کاری که اکثریت انجام دهند) دال بر درست بودن آن نیست
خداوند در این رابطه از انسان می خواهد که از غقل خود کمک بگیرید و نگاه به قدمت و کسرت آن نکند، کمی تامل کنید که آیا این کار درست است یا خیر و هیچگاه کور کورانه وبه عادت از گذشتگان پیروی نکنید.
آیات و روایات
امام صادق عليه السلام : هر كس مىخواهد بداند كه چه منزلتى نزد خداوند دارد ، بنگرد كه منزلت خدا نزد او چگونه است ؛ زيرا بنده به همان اندازه نزد خدا منزلت دارد كه بنده براى خدا نزد خود منزلت قائل است .
خدا در حدیث قدسی (حدیث قدسی یعنی گفتاری که خدا سوای قرآن با رسول الله "ص" داشته.) می‌فرمایند:
همانا نماز آن کسی را قبول می‌کنم که برای عظمت من فروتنی کند. به یاد من روزِ خود را شب کند. دلش آکنده از ترس من باشد. به خاطر من خود را از خواهش‌ها و تمایلات نفس بازدارد. به جهت من سیر کند گرسنه را، بپوشاند برهنه را، رحم کند شخص بلادیده را، و غریب را جای دهد. نور چنین شخصی مانند خورشید تابان در آسمان می‌درخشد. در تاریکی‌ها روشنایی به او می‌دهد. و در نادانی‌ها شناخت می‌دهد. علمی برایش قرار می‌دهد که هیچ وقت درمانده نمی‌شود.
قسم به ذاتم که او را حفظ می‌کنم و فرشتگانم از او محافظت می‌کنند. چون او مرا بخواند در جوابش لبیک می‌گویم. چون او از من سوال نماید عطا کنم. مَثل او در میان مردم مانند فردوس است، که هرگز نهرهای او خشک نمی‌گردد، و میوه‌های آن نمی‌پوسد.
درچند حديث حضرت محمدمصطفي«ص» در مورد قسم خوردن و احكام آن ميفرمايند:
« حديث-١» اي مسلمانان خداوند شما را از قسم خوردن به ناحق و دروغ منع كرده است زيرا كه قسم خوردن به دروغ بركت عمر را بر ميدارد، روزي شخص را كم ميكند و آبروي مسلمان را از بين ميبرد،پس مسلمان بايد از خوردن قسم بناحق اجتناب و دوري كند.
«حديث-٢» سوگند خوردن سبب ترويج كالا وفروش آن به دروغ ميشود اما اين قسم ازبين برنده بركت درآن معامله ميشود.
«حديث- ٣» هركس به غيرنام الله قسم ياد كند به تحقيق كه شرك به الله آورده است و اين شرك درصورتي است كه اعتقاد قسم به غير الله داشته باشد.
«حديث- ٤» هركس به چيزي سوگند خورد اما بعداً انجام دادن آن را بهتر ديد، پس سوگندش را بشكند وكفاره آنرا بدهد وآنچه خيراست انجام دهد.
«حديث- ٥» هركس با قسم دروغ قسمتي ازمال فرد مسلماني رادرمعاملات بگيرد آنكس در روزحشر درحالي الله را ملاقات ميكند كه الله ازاو خشمگين و ناراضی است.
« حديث- ٦» آگاه باشيدكه الله شما را نهي كرده است از اينكه به پدرانتـان سوگند بخوريد و هر كس سوگند ميخورد پس بايد به خدا سوگند بخورد و يا سكوت كند.
«حديث- ٧» كسيكه به قسم خوردن مال مسلمان را بگيرد الله آتش دوزخ را بر او واجب گردانيده و جنت را برايش حرام مينمايد».
امام صادق علیه السلام بسیار می فرمود: قسم به خداوند نخورید راست باشد یا دروغ.«کافی»
امام علی (ع): از قسم خوردن بپرهيزيد، چرا كه كالا را تلف مىكند و بركت را از بين می برد.«كافى، ج 5، ص 162، ح 4»
منبع : سایت دانشگاه علوم حدیث قم
پروردگارا به ما بیاموزآنگونه که می خواهی و در مسیری که برایمان تعیین کرده ای حرکت کنیم
آمین یا رب العالمین
آياتي كه در طول هفته بايد مطالعه كنيم
پنجشنبه: سوره البقره آيات 221 تا 225 (صفحه 48)
جمعه: سوره النور آيات 1 تا 20 (صفحه 495)
شنبه: سوره المائده آيات 83 تا 90 (صفحه 168)
يكشنبه: سوره الانعام آيات 104 تا 111 (صفحه 196)
دوشنبه: سوره الشعراء آيات 69 تا 101 (صفحه 525)
سه شنبه: سوره التوبه آيات111 تا 116 (صفحه 284)
چهارشنبه: سوره الهود آيات 42 تا 48 (صفحه 316)
ثواب قرائت هديه نثار روح مطهر امام حسن مجتبی (ع)
