امام على عليه‌‏السلام: تو را سفارش می‌كنم به مداراى با مردم و احترام به علما و گذشت از لغزش برادران (دينى)؛ چرا كه سرور اولين و آخرين، تو را چنين ادب آموخته و فرموده است:

«گذشت كن از كسى كه به تو ظلم كرده، رابطه برقرار كن با كسى كه با تو قطع رابطه كرده و عطا كن به كسى كه از تو دريغ نموده است». اعلام الدين، ص 96

پرینت

اولين جلسه دي 90 « توبه نصوح و اهميت تزكيه نفس »

on . Posted in جلسه هاي دي 90

امتیاز کاربران
ضعیفعالی 

توبه نصوح

قَد اَفلَحَ مَن زَكّها: به راستي رستگار شد آن كس كه نفس خود را تزكيه كرد. (سوره شمس آيه 9)

خداوند در سوره شمس يازده سوگند پياپي بر خورشيد و ماه ، روز و شب و آسمان و زمين ياد مي كند تا ارزش و اهميت تزكيه ي نفس و نقش كليدي آن را در رستگاري انسان گوشزد كند.

آيا رستگاري آنقدر كم ارزش هست كه بسادگي از كنارش بگذريم؟؟! كليد رستگاري كه خداوند آنرا تزكيه نفس نام برده، چگونه تعريف مي‌شود؟ روش انجام آن چگونه است؟ براي درك اهميت روش زماني را تصور كنيد كه مي‌خواهيم يك قالي را ببافيم. چگونه بدون داشتن نقشه مي‌توانيم قالي را ببافيم؟
اما تزكيه ( پاك كردن باطن از گناه ) داراي مراحلي است كه مرحله ي اول آن توبه است اما نه هر توبه اي!
بلكه توبه اي نصوح . . . ! چنانچه خداوند در اهميت اين موضوع مي فرمايد:

يا اَيُّهاَالَّذينَ امَنوا تُوبُوا اِليَ اللهِ تَوبَةً نَّصُوحاَ: اي كساني كه ايمان آورده ايد ، به درگاه خدا توبه كنيد، توبه اي نصوح (سوره تحريم آيه 8)
درجلسه گذشته مفهوم يا اَيُّهاَالَّذينَ امَنوا را بررسي كرديم و فهميديم كه نشانه تكليف است. و خداوند مطلب ديگري را هم بما مي‌رساند، مخاطب خدا كساني است كه مدعي ايمان هستند، يعني ما. خداوند كفار را مخاطب قرار نداده و مي‌خواهد بما بفهماند كه اي بنده‌اي با ايمان من يكي از اعمال تو توبه است توبه ي نصوح. اما توبه عمل كوچك و ساده‌اي نيست. و بايد اين قدم را بسيار محكم برداريم تا بتوانيم آنرا ادامه دهيم:

توبه نصوح يعني توبه اي كه در آن تصميم قطعي به بازگشت باشد ؛ توبه اي محكم و خالصانه، نه بيان كردن چند كلمه بر زبان ...!
چنانچه حضرت علي (عليه السلام) در نهج البلاغه مي فرمايد توبه ي واقعي يعني اول : پشيماني از گذشته ؛ دوم : تصميم بر ترك هميشگي گناه ؛ سوم : اينكه حقي را كه از مردم ضايع كرده اي به آنان بازگرداني به طوري كه هنگام ملاقات پروردگارت حقي بر گردن تو نباشد ؛ چهام آن كه : هر واجبي را كه ترك كرده اي به جاي آوري ؛ پنجم آن كه : گوشتهايي كه بر اثر اعمال حرام بر بدنت رشد كرده با اندوه بر گناه آب كني تا چيزي از آن باقي نماند و ششم آن كه به همان اندازه اي كه شيريني معصيت را چشيده اي سختي و ملامت آن را نيز بچشي . پس از انجام اين مراحل بگو استغفر الله ... !

إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوَءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِن قَرِيبٍ فَأُوْلَئِكَ يَتُوبُ اللّهُ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿سوره النسا آيه ۱۷﴾ پذيرش توبه از سوي خدا، تنها براي كساني است كه كار بدي را از روي جهالت انجام مي‏دهند و سپس به زودي توبه مي‏كنند، خداوند توبه چنين اشخاصي را مي‏پذيرد و خدا دانا و حكيم است.

خداوند توبه صحيح را اينگونه تعريف مي‌كند: زماني كه متوجه اشتباه خود شديم بلافاصله (و بدون به تاخير افكندن) به فكر اصلاح اشتباه خود بيوفتيم...

اما كساني كه توبه را بهانه‌اي براي گناه كردن كرده‌اند:

وَلَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ حَتَّى إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّي تُبْتُ الآنَ وَلاَ الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمْ كُفَّارٌ أُوْلَئِكَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۱۸﴾ و براي كساني كه كارهاي بد را انجام مي‏دهند، و هنگامي كه مرگ يكي از آنها فرا برسد مي گويد الان توبه كردم، توبه نيست و نه براي كساني كه در حال كفر از دنيا مي‏روند، اينها كساني هستند كه عذاب دردناكي براي آنها فراهم كرده‏ايم.

1- از كجا معلوم كه به پيري ميرسيم كه توبه را به پيري مي‌اندازيم؟

2- از كجا مي‌دانيم درصورت پير شدن خداوند اين توفيق بزرگ را به ما بدهد؟

سوره يونس آيه 90 و 91: بني اسرائيل را از دريا (رود عظيم نيل) عبور داديم، و فرعون و لشكرش از سر ظلم و تجاوز بدنبال آنها رفتند، تا هنگامي كه غرقاب دامن او را گرفت گفت ايمان آوردم كه هيچ معبودي جز كسي كه بني اسرائيل به او ايمان آورده‏اند وجود ندارد، و من از مسلمين هستم! (اما به او خطاب شد) الان؟! در حالي كه قبلا عصيان كردي و از مفسدان بودي؟!

يكي از علامت‌هاي تكليف (برداشتن تكاليف از قرآن) برداشتن تكاليف از داستان ها بود كه در داستان بالا خداوند مي‌فرمايد كه در لحظات آخر فرعون هم  توبه كرد. آيا بايد توبه ماهم مانند فرعون باشد. فرعوني كه ادعاي خدايي ميكرد.. آيا خداوند توبه او را پذيرفت.. خير...

خط پايان ما معلوم نيست كه كي و چه زماني به آن مي‌رسيم. شايد ده سال. شايد ده هفته. شايد چند روز و شايد يك نفس ديگر تا خط پايانمان فاصله داشته باشيم... در آن لحظه توبه اي پذيرفته نمي‌شود.

إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ وَأَصْلَحُواْ وَبَيَّنُواْ فَأُوْلَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿سوره بقره آيه ۱۶۰﴾ مگر آنها كه توبه و بازگشت كردند و (اعمال بد خود را با اعمال نيك) اصلاح نمودند و آنچه را كتمان كرده بودند آشكار ساختند كه من توبه آنها را مي‏پذيرم كه من تواب و رحيمم.

فَغَفَرْنَا لَهُ ذَلِكَ وَإِنَّ لَهُ عِندَنَا لَزُلْفَى وَحُسْنَ مَآبٍ ﴿سوره ص آيه ۲۵﴾ ما اين عمل را بر او بخشيديم، و او نزد ما داراي مقام والا و آينده نيك است.

داستان حضرت داوود و دو ملكي كه از جانب خداوند براي آزمايش او آمده بودند را در خاطرتان هست؟ و نتيجه اش را در همان سوره آيه 30 مشاهده مي‌كنيم.


نكته: يكي از مهمترين قسمتهاي توبه ي نصوح بازگرداندن حقوقي است كه از مردم ضايع كرده ايم ،  يعني بايد حق الناس را كاملاً محاسبه كرده و آن را پرداخت كنيم، اين كار از اين حديث نشأت مي گيرد :

(حاسِبو قَبلَ اَنتَ حاسِبو : به حساب خود رسيدگي كنيد قبل از اينكه به حساب شما رسيدگي شود . . .)

اما هرچه قدر در جبران حق الناس تلاش كنيد ممكن است قسمتي از آن را به دست نياوريد و يا ممكن است به كساني ضربه ي مالي ، روحي يا عاطفي و يا آبرويي زده باشيد و از آن بي اطلاع باشيد ؛ براي جبران اين موضوع روشي در فقه وجود دارد كه به آن رَدِ مَظالِم مي گويند كه در دين ما جزء واجبات محسوب مي شود.

(يادمان باشد مؤمنان واقعي در فكر ريزش و كاهش بدي ها و رويش و جهش خوبي هاي خود هستند)

اِنَّ الحَسَناتِ يُذهِبنَ السَيِّئات : به درستي كه كارهاي خوب شما كارهاي بد شما را از بين مي برد . (سوره هود آيه 114)

هميشه يكي از راهكارهايي كه ذكر شده را انجام دهيد و ثواب آن را براي كساني كه حقي از آنان بر گردن شماست و شما مطلع نيستيد وقف كنيد:
1 . نمازهای مستحبی

2. تلاوت قرآن

3. نماز شب

4 . زیارت عتبات

5 . انفاق و صدقه

6 . روزه مستحبی

7. ذکر های پر فضیلت

8 . امر به معروف و نهی از منکر

9 . وقفیات و هرکار خیر مستحبی را مي توان رَدِ مَظالِم كرد .

آيات 23 و 24 سوره الكهف: و هرگز نگو من فردا كاري انجام مي‏دهم. [و بگو] مگر آنكه خدا بخواهد، و چون [ان شاء الله گفتن را] فراموش كردى [هنگامى كه به ياد آوردى‏] پروردگارت را ياد كن و بگو باشد كه پروردگارم مرا به راهى نزديكتر از اين به صواب هدايت كند

براي شروع مدد گرفتن از خداوند را فراموش نكنيم... دستي كه مافوق دست خدا نيست..

وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ وَلاَ تَتَوَلَّوْاْ مُجْرِمِينَ ﴿سوره هود آيه ۵۲﴾ و اي قوم من! از پروردگارتان طلب آمرزش كنيد سپس به سوي او باز گرديد تا (باران) آسمان را پي در پي بر شما بفرستد و نيروئي بر نيروي شما بيفزايد، و روي (از حق) بر نتابيد و گناه نكنيد.

نكته مهم: براي اينكه رَدِ مَظالِم در زندگي شما جرياني دائمي  و پايدار داشته باشد و زندگي روزمره باعث فراموش كردن اين موضوع مهم نشود ، حتماَ اعمالي را كه رَدِ مَظالِم مي كنيد بعد از انجام دادن مكتوب كنيد .

شيوه ي مكتوب كردن رَدِ مَظالِم به صورت زير مي باشد :

حمد و ستايش مخصوص توست اي خداي رحمان كه ما را به راه راست هدايت كردي ، كه اگر هدايت تو شامل حال ما نمي شد و گمراهي مي مانديم .
خدايا ! درود فرست بر محمد (صلي الله عليه و آله) و خاندان پاك و مطهرش ، درودي كه جز تو كسي ياراي شمارش آن را نداشته باشد . (خدايا فرج آقا امام زمان (عج) را تعجيل بفرما).
امروز براي آخرتم ( صدقه ، روزه ، قرآن و ... ) رَدِ مَظالِم كردم .
خدايا در روز سخت حساب ياري ام كن و طاعت اندكم را به لطف خود قبول فرما .

الهي آمين

وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَا وَيْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْكِتَابِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَلَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا ﴿ سوره الكهف آيه ۴۹﴾ و كتاب (كتابي كه نامه اعمال همه انسانها است) در آنجا گذارده مي‏شود، اما گنهكاران را مي‏بيني كه از آنچه در آن است ترسان و متوحش اند، و مي‏گويند: اي واي بر ما! اين چه كتابي است كه هيچ عمل كوچك و بزرگي نيست مگر اينكه آنرا شماره كرده است ؟ و همه اعمال خود را حاضر مي‏بينند، و پروردگارت به احدي ظلم نمي‏كند.

سوره زمر آيه 53 و 54: بگو: اي بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده‏ايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همه گناهان را مي‏آمرزد. و به درگاه پروردگارتان بازگرديد، و در برابر او تسليم شويد، پيش ‍ از آنكه عذاب به سراغ شما آيد سپس از سوي هيچكس ياري نشويد.


* محبوب القلوب  جلد 1 ص 197
مولای لقمان به او دستور داد که در زمینش ، برای او کُنجِد بکارد ، ولی او جُو کاشت . وقتی که زمان درو فرا رسید ، مولا گفت : چرا جُو کاشتی ، در حالی که من به تو دستور دادم که کنجد بکاری ؟
لقمان گفت : ( از خدا امید داشتم که برای تو ، کنجد برویاند . ) مولایش گفت : مگر این ممکن است؟
لقمان گفت : تو را می بینم که خدای متعال را نافرمانی میکنی ، در حالی  که توبه نمیکنی آنگاه از او امید بهشت داری ، لذا گفتم شاید آن هم بشود . آنگاه ، مولایش گریست و به دست او توبه کرد و او را آزاد ساخت .


* حضرت محمد ( ص ) : میزان الحکمه
خداوند متعال جوان توبه کار را بسیار دوست دارد
* امـام عـلـی  ( ع ) : کافی جلد 8
گناه نکردن آسان تر از طلب توبه است .
*امـام عـلـی ( ع ) : غررالحکم
به سوی خداوند عزوجل توبه کنید و به دوستی اش در آیید ، که خداوند توبه کاران و پاگیزکان را دوست دارد و مؤمن توبه کار است .
* امـام صـادق ( ع ) : میزان الحکمه
خداوند عزوجل به داود پیامبر وحی کرد : ای داود ! هرگاه بنده مؤمن من گناهی کند و سپس از آن گناه برگردد و توبه نماید و به هنگام یاد کردن از آن گناه از من شرم کند ، او را بیامرزم و آن گناه را از یاد فرشتگان نگهبان اعمال ببرم و آن رابه نیکی بَدَل کنم  و از این کار مرا باکی نیست که من مهربانترین مهربانانم .
* امـام عـلی ( ع ) : شرح ابن ابی الحدید جلد 20
قصد ما این است که نمیریم تا توبه کنیم ، ولی توبه نمی کنیم تا اینکه می میریم .

* حضرت فاطمه  ( س ) : الانابه / السائل
ای کریم ترن کریمان و منتهای آرزوی درخواست کنندگان ! تویی آن مولای من که دَرِ دعا و توبه را به رویم گشودی . پس دَرِ پذیرش و اجابت را بر من مبند .

آيات مرتبط با موضوع اين جلسه براي قرائت

1 : سـوره الشمس آیـات 1 تا 15( صفحه 866 )
2 : سـوره التحریم آیـات 6 تا 12 ( صفحه 808 )
3 : سـوره النساء آیـات 13 تا 18 ( صفحه 110)
4 : سـوره یونس آیـات 89 تا 101 ( صفحه 304 )
5 : سـوره البقره آیـات 159 تا 172 ( صفحه 33 )
6 : سـوره الکهف آیـات 45 تا 57 ( صفحه 421 )
7 : سـوره الزمر آیـات 52 تا 66 (صفحه 663 )



مطالب مرتبط

این مطلب را در شبکه های اجتماعی با دیگران به اشتراک بگذارید

اضافه کردن نظر

لطفا نظرات خود را براساس رعایت احترام منتشر نمایید.


کد امنیتی
تازه سازی

ورود